VIỄN LY – QUYẾT ĐỊNH GIẢI THOÁT

VIỄN LY – QUYẾT ĐỊNH GIẢI THOÁT
 

Alexander Berzin, Morelia, Mexico, October 10, 200

Tuệ Uyển chuyển ngữ - 27/1/2010
 

Lời người dịch:
 

Chúng tôi cho rằng, một người khi quyết  định thực hành Đạo Phật thì  trước hết là nghĩ  đến viễn ly.  Có phát tâm viễn ly mới thật sự  là một hành giả Phật Giáo.  Nếu không phát tâm viễn ly thì chúng ta thực hành Đạo Phật để làm gì?  Dĩ nhiên ngày nay, người ta đã áp dụng những phương pháp thực hành của Đạo Phật trong tâm lý trị liệu, thiền quán để nâng cao sức khỏe, nhưng ngay cả việc thực tập Phật Pháp để được tái sinh trong cõi người lẫn cõi trời đều không phải là cứu kính của Phật Giáo, đó chỉ là những phương tiện nhất thời, hay đó không phải là Phật Pháp chân thật, không phải là mục tiêu tối hậu của Đạo Phật ¹.
 

Vậy viễn ly là  gì? Viễn  ly hay tâm xuất ly có nghĩa là từ bỏ hay xa rời.  Từ bỏ điều gì hay xa rời diều gì?  Từ bỏ phiền não khổ đau hay xuất phiền não gia hoặc xa rời sinh tử luân hồi hay xuất tam giới gia.
 

 Nếu chúng ta chỉ phát tâm viễn ly cho cá  nhân mình thì gọi là  thanh văn duyên giác và nếu chúng ta phát tâm viễn ly vì tất cả chúng sinh thì  gọi là bồ tát  đại thừa [và đi tiếp đến chỗ 'khứ lai tự tại'].  Vì như Đức Đạt Lai Lạt Ma nói trong Mật thừa Tây Tạng rằng 'thoát ly sinh tử là mục tiêu chung của Đại thừa và Tiểu thừa.  Nếu một người không muốn giải thoát thì không bao giờ muốn người khác giải thoát' và 'nếu một người không có tâm viễn ly chân thật thì không thể có lòng từ bi chân thành'.  Vì sao, vì đối với một đạo nhân chân thật (hữu tình giác) thì không có gì trong cõi luân hồi có thể vướng bận họ, họa chăng những thứ làm vướng mắc được đó là những phiền não còn rơi rớt.  Còn đối với một vị bồ tát thì còn có chi làm vướng bận họ, có chăng đó là bổn phận 'giác hữu tình' vì nếu  không thì không phải là bồ tát.
 

Bài  Viễn Ly - Quyết Tâm Giải Thoát của Giáo Sư Hành Giả Berzin nói chi tiết hơn về điều này.
 

Nam mô A Di Đà Phật

Ẩn Tâm Lộ ngày 13/01/2012

Tuệ Uyển

 

VIỄN LY – QUYẾT ĐỊNH GIẢI THOÁT
 

Định Nghĩa Và Hàm Ý

Viễn ly là một quyết  định tự do khỏi không chỉ một hình thức nào  đấy của khổ đau,mà cũng là khỏi nguyên nhân của nó.  Nó đòi hỏi ý chí để từ bỏ khổ đau ấy và nguyên nhân của nó.  Vì thế, nó đòi hỏi lòng can đảm to lớn.  Nó không chỉ hướng đến nhận  điều gì đấy dễ thương mà không phải trả  một cái giá nào đấy.
 

Viễn ly cũng hàm ý  niềm tin trong một sự kiện rằng nó có thể  tự do khỏi khổ đau và nguyên nhân của nó.  Nó không chỉ là suy nghĩ mong ước.  Nó là niềm tin trong một sự kiện đúng trong toàn bộ ba phương diện.
 

1.     Niềm tin tỉnh giác, xóa bỏ tâm thức của những cảm xúc và  thái độ phiền não  về những đối tượng.   Vì thế, một sự viễn ly đúng đắn xóa tan tâm thức do dự, tự thương hại, và sự oán hận về việc phải từ bỏ điều tham muốn gì  đấy.

2.     Tin tưởng sự kiện chân thật căn cứ trên lý trí.  Chúng ta cần thấu hiểu giải thoát khỏi khổ đau và nguyên nhân của nó là có thể như thế nào.

3.     Tin tưởng sự kiện với một niềm ngưỡng mộ đối với nó.  Như với hai tầng bậc của tâm bồ đề (niềm ngưỡng mộ và hai tầng bậc liên hệ), chúng ta không chỉ nguyện ước hay ý chí từ bỏ một cấp độ nào đấy của khổ đau và nguyên nhân của nó, căn cứ trên niềm tin rằng chúng ta có thể làm như thế.  Chúng ta cần thật sự từ bỏ cả hai thứ, tối đa mà chúng ta có thể trong hiện tại, và để liên hệ chính mình trong những sự thực hành sẽ có thể làm cho chúng ta cuối cùng đạt đến sự tự tại khỏi chúng một cách vĩnh viễn.

Hơn thế nữa, viễn ly chân chính không giống như sự viễn ly hoàn toàn bị kích động bởi đời sống ngắn ngủi (sna-thung spu-sud-kyi nges-'byung): sự viễn ly say sưa và cuồng nhiệt đối với mọi thứ, nó căn cứ trên niềm tin mù quáng rằng nguồn gốc ngoại tại có thể cứu độ chúng ta.  Nhưng nó đòi hỏi một thái độ thực tiển về sự liên hệ đến những việc làm cần mẫn.  Chúng ta có thể đạt được sự nguyện ước từ những người khác, nhưng chúng ta phải thực hiện một cách kiên trì từ chính phía chúng ta.
 

Hơn thế nữa, chúng ta cần một thái độ thực tiển vể tiến trình xãy ra như thế nào.  Hiện thực giải thoát khỏi vòng luân hồi không bao giờ là một tiến trình trơn tru như vạch một đường, với mọi thứ trở nên tốt đẹp hơn mỗi ngày.  Cho đến khi chúng ta tự tại vĩnh viễn, vòng luân hồi sẽ tiếp tục trồi lên sụp xuống.  Khi nhìn từ một viễn tượng của thời gian lâu dài, chúng ta có thể thấy tiến trình , nhưng trên căn bản ngày qua ngày, tâm tính chúng ta sẽ tiếp tục lên đèo xuống ải.
 

Vì thế, chúng ta cần nguyên tắc và kiên trì để chịu đựng những khó khăn trong việc đi theo con đường tu tập của  Đạo Phật, và trang bị tinh tấn (go-cha'i brtson-'grus), hoan hỉ nhẫn nại để vượt qua những lúc trồi hoặc sụp.  Với niềm tin sáng suốt ủng hộ quyết định của chúng ta để  được tự do, chúng ta sẽ không trở nên thất vọng hay mất tinh thần.
 

Hai Cấp  Độ Viễn Ly Theo Tông Khách Ba
 

Trong Ba Phương Diện Chính Của Con Đường Giác Ngộ, Tông Khách Ba phân biệt: 
 

1.     Viễn ly giai đoạn khởi đầu mà với nó chúng ta hướng sự  quan tâm chính yếu của chúng ta với việc làm lợi  ích đời sống này để tạo nhân lợi ích cho đời sống tương lai (không để sa vào ba cõi địa ngục, ngã quỷ, súc sinh).

2.     Viễn ly giai đoạn giữa mà với nó chúng ta hướng sự hấp dẫn chính yếu của chúng ta với việc tạo nhân lợi ích cho những đời sống tương lai để đạt đến việc giải thoát khỏi lập lại sự tái sinh không thể kiểm soát trong vòng sinh tử luân hồi.

Cấp độ thứ  nhất là sự viễn ly phát triển thường lệ  với những người không phải Phật tử, những người với khuynh hướng để lên thiên đàng.  Cấp độ thứ hai là hoàn toàn của Đạo Phật.
 

Hiện Pháp Viễn Ly 
 

Chúng ta có thể  bổ sung sự phân biệt này bằng việc thêm vào cấp độ sơ bộ, “Hiện Pháp Viễn Ly”.  “Hiện Pháp Viễn Ly” là việc hướng sự  hấp dẫn chính yếu của chúng ta với việc tỉnh thức từng thời khắc để làm lợi ích cho những thời khắc tiếp theo đấy trong đời sống này hay những phát sinh sau đó.
 

Tuy thế, “Hiện Pháp Viễn Ly” chỉ có giá trị như  một bộ phận của con đường Phật Giáo khi chúng ta nhìn nó chỉ đơn thuần như một viên đá  đặt chân để tiến đến hai cấp độ thật sự của Phật Pháp.  Để tiếp cận hai cấp độ thật sự, chúng ta cần thấu hiểu giáo huấn Phật Pháp về tái sinh một cách đúng đắn và tin tưởng chúng là thật sự, căn cứ trên lý trí.  Bằng nếu không làm thế nào chúng ta có thể hành động một cách chân thành để làm lợi ích cho những đời sống tương lai hay để đạt đến giải thoát khỏi việc lập lại sự tái sinh không thể kiểm soát được?
 

Với Hiện Pháp viễn ly, sau đó, chúng ta nhìn vào những rắc rối hàng ngày chúng ta có trong đời sống - trong những mối liên hệ, trong việc đối phó với những khó khăn, v.v... Chúng ta cũng nhìn vào những nguyên nhân và chúng ta đang sẳn lòng từ bỏ cả hai, nhằm để cải thiện phẩm chất của cuộc sống này - và không chỉ  ngay lập tức mà cũng là sau này trong cuộc sống.  Đây là sự viễn ly trên một cấp độ thông thường với trị liệu tâm lý.
 

Song song với cấp  độ này, chúng ta có thể có  một kiểu mẫu Hiện Pháp viễn ly của việc đặt mình vào một phương hướng an toàn trong đời sống (sự quy y).  Chúng ta đặt phương hướng an toàn trong đời sống của chúng ta của việc hành động để sống với chứng loạn thần kinh (vọng tưởng điên đảo) của chúng ta vì thể chúng chỉ có thể gây nên những rắc rối tối thiểu mà thôi.  Chúng ta nhìn đến những ai những người đã đạt đến điều này, hoàn toàn hay cục bộ, như việc minh họa cung cách.
 

[See: "Dharma-Lite" Versus " The Real Thing" Dharma.]
 

Viễn Ly Tạm Thời Và  Phương Hướng An Toàn (Quy Y)
 

Lamrim (Con đường tiệm tiến) trình bày chủ đề phương hướng an toàn hay quy y trước nhất trong dạng thức của giai đoạn viễn ly khởi đầu.  Ở đấy, nó được căn cứ sự đe dọa của những sự tái sinh tệ  hại và niềm tin trong sự kiện rằng Ba Ngôi Tôn Quý có thể đưa đến sự tái sinh tốt  đẹp hơn.  Giống như những kiểu mẫu của Hiện Pháp viễn ly, trình độ viễn ly này và sự quy y cũng chỉ là tạm thời.  Chúng cũng không phải là những hình thức quyết định toàn hảo.
 

Pháp bảo thật sự  là việc chấm dứt khổ đau và nguyên nhân của nó, và thật tâm đạo (con đường chân thật) hướng dẫn đến chỗ chấm dứt khổ đau.  Tuy thế, trên trình độ khởi đầu, Pháp bảo không thật sự là Pháp bảo.  Những khổ đau mà chúng ta muốn chấm dứt chỉ là khổ  đau thô phù; nguyên nhân của nó chỉ là  sự không tỉnh thức về hành trạng nhân quả; sự chấm dứt chỉ là tạm thời; và phương pháp là ngăn ngừa khỏi thái độ tàn phá.
 

Hơn thế nữa, những ai đã đạt đến điều gọi là Pháp bảo này là  những người ở trong tình trạng tốt nhất của tái sinh - như cõi người và cõi trời, không phải chư  Phật và không nhất thiết là cộng đồng thánh tăng nhị thừa, những bậc vô thức tính không.

 

Ý Nghĩa Viễn Ly Và Phương Hướng An Toàn (Quy Y)
 

Chỉ trên trình độ thứ hai (bậc trung) của con đường tiệm tiến lamrim chúng ta mới tìm thấy một sự định nghĩa đầy đủ của viễn ly và một sự định nghĩa trọn vẹn của phương hướng an toàn.  Những đau khổ thật sự ở đây là tất cả ba loại (đau đớn, thay đổi, cùng khắp), nguyên nhân thật sự là việc không tỉnh giác về tính không, sự chấm dứt thật sự vĩnh viễn - không chỉ tạm thời nhưng tiến lên những trình độ tái sinh cao hơn hay thể trạng thiền định - và những con đường tâm thức thật sự là những tâm vô thức của tính không. 
 

Một cách tương ứng, ở đây, chúng ta đặt ý nghĩa phương hướng an toàn trong đời sống chúng ta và hướng đến Pháp bảo thật sự của việc chấm dứt chân thật (diệt  đế) và những con đường chân thật, khi hiện hữu trọn vẹn trên những sự tương tục tinh thần của chư Phật và tồn tại trên những sự tương tục của thánh giả tăng già.
 

[See: Identifying the Objects of Safe Direction (Refuge).]
 

Trình Độ Bồ Tát Của Viễn Ly Và  Phương Hướng An Toàn
 

Trên trình độ thứ  ba (bậc rốt ráo) của con đường tiệm tiến lamrim là động cơ bồ tát, những khuynh hướng viễn ly vì sự giải thoát của tất cả khỏi khổ đau luân hồi và nguyên nhân của nó - không chỉ khổ sở của đớn đau, và không chỉ khổ đau của một số chúng sinh nào đó.  Nguyện ước này là cho tất chúng sinh khác hoàn toàn giải thoát khỏi khổ đau và nguyên nhân của nó, với lòng tin vững chắc rằng điều này là có thể, và điều này gọi là "từ bi".  Từ bi là một khía cạnh của trình độ viễn ly của bồ tát.
 

Để mang đến khả năng để hổ trợ giải phóng tất cả chúng sinh khác, chúng ta cần những khía cạnh khác của viễn ly bồ tát.  Chúng ta cần từ bỏ không chỉ những chướng ngại cảm xúc (phiền não chướng) ngăn trở sự giải thoát của chúng ta, nhưng cũng những chướng ngại nhận thức (sở tri chướng) ngăn ngại sự toàn tri.  Xét cho cùng, điều này bao hàm sự thấu hiểu toàn tri toàn giác, những sự chướng ngại ngăn trở, và niềm tin vững vàng rằng có thể giải thoát chính chúng ta khỏi những chướng ngại này vĩnh viễn.  Nó cùng bao hàm niềm tin vững vàng rằng tất cả mọi người có thể giải thoát chính mình mãi mãi khỏi những chướng ngại đó.
 

Kết Luận
 

Cùng với toàn bộ  con đường Phật Giáo, rồi thì, chúng ta cần ý  chí từ bỏ khổ đau và nguyên nhân của đau khổ.  Do thế, chúng ta cần nhận ra những nguồn cội khổ đau của chúng ta, sự vị kỷ  , giải đải, chấp trước, sân hận, v.v...; hãy từ  bỏ chúng tối đa như chúng ta có thể  ngay bây giờ; và cố gắng cố gắng sớm nhất như chúng ta có thể để giải thoát chính chúng ta khỏi chúng vĩnh viễn.
 

Trong mật tông tantra, chúng ta ngay cả cần sự viễn ly sâu xa hơn.  Chúng ta cần  ý chí từ bỏ và rồi thì buông bỏ, tối đa như có thể, những ý tưởng thông thường của chính mình (tự ngã ý tưởng) và sự đồng nhất của chúng ta với chúng.  Viễn ly thực tế là một sự thực tập sâu sắc và vươn xa, từ Hiện Pháp đến tận cùng của mật tông tối thượng.

 

Nguyên tác: Renunciation - The Determination to Be Free

Ẩn Tâm Lộ ngày 12/01/2012 

http://www.berzinarchives.com/web/en/archives/sutra/level2_lamrim/intermediate_scope/renunciation_free.html?query=renunciation 

Bài liên hệ: 

1.     Viễn ly - Quyết định giải thoát

2.     Đi từ viễn ly đến từ bi

3.     Giải thoát cho tất cả chúng sinh